ÌìÃÀÓ°Ôº

Rydych fel arfer yn cyflwyno Ffurflen TAW i Gyllid a Thollau EM (CThEM) bob 3 mis. Gelwir y cyfnod hwn eich ‘cyfnod cyfrifyddu’.

Mae’r Ffurflen TAW yn cofnodi pethau ar gyfer y cyfnod cyfrifyddu, megis:

• cyfanswm eich gwerthiannau a phryniannau
• swm y TAW sydd arnoch
• swm y TAW y gallwch ei adhawlio
• beth yw’ch ad-daliad TAW gan CThEM

Mae’n rhaid i chi gyflwyno Ffurflen TAW hyd yn oed os nad oes gennych TAW i’w thalu neu ei hadhawlio.

Ffurflenni TAW terfynol

Mae’n rhaid i chi gyflwyno Ffurflen TAW derfynol pan fyddwch yn canslo’ch cofrestriad TAW.

Bydd CThEM yn anfon fersiwn bapur atoch i’w llenwi os yw’ch cofrestriad yn cael ei ganslo am eich bod wedi dod yn ansolfent.

Llenwch ac anfonwch eich Ffurflen TAW ar-lein.

Os oes angen help arnoch, mae arweiniad ynghylch:

• beth i’w roi ym mhob blwch
• llenwi’ch Ffurflen TAW os ydych yn rhan o’r Cynllun Cyfradd Unffurf

Mae’n rhaid i chi gynnwys gwerthiannau yn yr UE ar eich Ffurflen TAW a llenwi Rhestr Gwerthiannau yn y GE.

Cyfrifo’r hyn y gallwch ei hawlio

Gall busnesau sydd wedi cofrestru ar gyfer TAW fel arfer adhawlio’r TAW maent wedi’i thalu ar bryniannau a threuliau busnes. Mae’n rhaid i’r cais fod am weithgaredd busnes (mae’n rhaid i chi gyfrifo’r elfen fusnes os oedd defnydd personol iddo hefyd).

Mae’n rhaid i chi gadw cofnodion i ategu’ch cais a dangos bod TAW wedi’i thalu.

Eithriadau

Ni allwch adhawlio TAW ar y canlynol:

• treuliau ar gyfer gwesteia
• pryniannau os ydych yn defnyddio’r Cynllun Cyfradd Unffurf TAW (heblaw rhai asedion cyfalaf sydd werth mwy na £2,000)

Mae rheolau arbennig er mwyn cael gwybod sut i adhawlio TAW ar gyfer:

• ceir, er enghraifft, prynu, atgyweirio, costau tanwydd
• treuliau teithio staff, er enghraifft, treuliau llety a chludiant
• busnesau sydd wedi’u heithrio’n rhannol rhag TAW

Ffigurau wedi’u hamcangyfrif

Gofynnwch i Gyllid a Thollau EM (CThEM) am ganiatâd i ddefnyddio ffigurau amcangyfrifedig. Bydd angen rheswm da arnoch pam na allwch roi ffigurau cywir ar eich Ffurflen TAW.

Os oes caniatâd gennych, ni chodir cosb arnoch oni bai eich bod yn methu’r dyddiad cau neu’n gwneud gwall esgeulus neu fwriadol. Fel arfer, bydd angen i chi roi’r ffigurau cywir yn eich Ffurflen TAW nesaf.

Drwgddyledion

Gallwch adhawlio’r TAW rydych wedi’i thalu i CThEM ond heb ei chael gan y cwsmer os yw’n ‘drwgddyled’ (un rydych wedi’i ddileu). Er mwyn bod yn gymwys am y rhyddhad:

• rhaid i’r ddyled fod rhwng 6 mis oed a 4 blwydd a 6 mis oed
• rhaid eich bod heb werthu’r ddyled yn ei blaen
• rhaid eich bod heb godi mwy na’r pris arferol am yr eitem

Dylech eu hadhawlio drwy’ch Ffurflen TAW (adiwch hwy i’ch ffigur Blwch 4), a dylech gadw cofnodion ynghylch y ddyled.

Os caiff y ddyled ei thalu, mae’n rhaid i chi dalu’r rhyddhad yn ôl drwy’ch Ffurflen TAW gan ychwanegu’r swm at eich ffigur ‘Blwch 1’.

Mae’n rhaid i chi gyflwyno’ch Ffurflen TAW ar-lein oni bai am y canlynol:

• mae’ch busnes yn destun gweithdrefn ansolfedd – os oes gennych Drefniant Gwirfoddol Cwmni neu Drefniant Gwirfoddol Unigol, gallwch gyflwyno’ch Ffurflen TAW ar-lein os dymunwch wneud hynny
• rydych yn gwrthwynebu defnyddio cyfrifiaduron oherwydd rhesymau crefyddol
• ni allwch oherwydd eich oedran, anabledd neu ble rydych yn byw, er enghraifft, efallai nad oes gennych fynediad i’r rhyngrwyd

Cysylltwch â Chyllid a Thollau EM (CThEM) i gael gwybod sut i gyflwyno’ch Ffurflen TAW os na allwch gyflwyno ar-lein, er enghraifft, cyflwyno ar bapur.

Cyflwyno’ch Ffurflen TAW ar-lein

Mae angen rhif TAW a chyfrif TAW ar-lein arnoch. Gallwch wedyn gyflwyno’ch Ffurflen TAW gan ddefnyddio gwasanaeth ar-lein rhad ac am ddim CThEM neu feddalwedd gyfrifyddu fasnachol.

Mynd ar-lein

Os oes angen y canlynol arnoch:

• rhif TAW a chyfrif TAW ar-lein – cofrestrwch ar gyfer TAW
• cyfrif ar-lein – a dewiswch ‘Cyflwyno Ffurflenni TAW’
• rhif TAW – a gwnewch gais am rif TAW

Gwasanaeth ar-lein rhad ac am ddim CThEM

Mewngofnodwch i’ch a llenwch eich Ffurflen TAW.

Defnyddio meddalwedd cyfrifyddu

Mae’r rhan fwyaf o feddalwedd cyfrifyddu yn gadael i chi gyflwyno’ch Ffurflen TAW yn uniongyrchol i CThEM. Mae hyn yn golygu na fydd yn rhaid i chi nodi’ch ffigurau ar wahân yng ngwasanaeth ar-lein CThEM.

Mae gan CThEM restr o feddalwedd y gallwch ei defnyddio i gyflwyno’ch Ffurflen TAW.

Defnyddio cyfrifwyr neu asiantau

Bydd angen i chi eu hawdurdodi cyn y gallant gyflwyno’ch Ffurflen TAW. Gallwch wneud hyn drwy’ch .

Cael help

Gallwch gael help gyda’ch Ffurflen TAW neu os nad ydych yn deall rhywbeth ynghylch eich treth.

Help gyda gwasanaethau ar-lein

Cysylltwch â’r Llinell Gymorth TAW os oes angen help arnoch wrth ddefnyddio gwasanaethau TAW ar-lein.

Gwiriwch eich Ffurflen TAW a’r dyddiadau cau ar gyfer talu yn eich .

Mae’ch cyfrif TAW ar-lein yn rhoi gwybod i chi am y canlynol:

• pryd y mae’ch Ffurflenni TAW yn ddyledus
• erbyn pryd y mae’n rhaid i’r taliad glirio yng nghyfrif Cyllid a Thollau EM (CThEM)

Fel arfer, mae angen cyflwyno’r Ffurflen TAW ar-lein a thalu CThEM erbyn yr un dyddiad cau, sef 1 mis calendr a 7 diwrnod ar ôl diwedd y cyfnod cyfrifyddu. Mae angen i chi ganiatáu digon o amser i’r taliad gyrraedd cyfrif CThEM.

Eithriadau

Mae’r dyddiadau cau yn wahanol os ydych, er enghraifft, yn defnyddio’r Cynllun Cyfrifyddu Blynyddol TAW.

Talu’ch bil TAW

Mae’n rhaid i chi dalu TAW i CThEM drwy ddull electronig, er enghraifft, drwy ddebyd uniongyrchol neu fancio ar y rhyngrwyd. Ni chaiff y rhan fwyaf o fusnesau dalu drwy siec.

Cysylltwch â CThEM os na allwch dalu’ch bil TAW.

Mae Cyllid a Thollau EM (CThEM) yn cofnodi ‘diffygdaliad’ os:

• nad yw’ch Ffurflen TAW yn dod i law erbyn y dyddiad cau
• nad yw’ch taliad llawn ar gyfer y TAW sy’n ddyledus ar eich Ffurflen TAW wedi cyrraedd ei gyfrif erbyn y dyddiad cau

Gordaliadau

Gallwch nodi ‘cyfnod gordal’ o 12 mis os ydych yn diffygdalu. Os ydych yn diffygdalu eto yn ystod y cyfnod hwn:

• caiff y cyfnod gordal ei ymestyn am 12 mis pellach
• efallai y bydd rhaid i chi dalu swm ychwanegol (‘gordal’) ar ben y TAW sydd arnoch

Os byddwch yn cyflwyno Ffurflen TAW yn hwyr, ni fydd yn rhaid i chi dalu gordal os:

• ydych yn talu’ch TAW yn llawn erbyn y dyddiad cau
• nad oes treth gennych i’w thalu
• oes ad-daliad TAW yn ddyledus i chi

Bydd CThEM yn ysgrifennu atoch yn egluro’r gordaliadau sydd arnoch a’r hyn a fydd yn digwydd os byddwch yn diffygdalu eto.

Faint rydych yn ei dalu

Mae’ch gordal yn ganran o’r TAW sydd heb ei thalu ar y dyddiad dyledus ar gyfer y cyfnod cyfrifyddu sydd yn ddiffygdaliad. Mae’r gyfradd gordal yn cynyddu bob tro y byddwch yn diffygdalu eto yn ystod cyfnod gordal.

Mae’r tabl hwn yn dangos faint a godir arnoch os byddwch yn diffygdalu yn ystod cyfnod gordal.

Cosbau

Gall CThEM godi cosb arnoch o hyd at:

• 100% o dreth a danddatganwyd neu a orhawliwyd os ydych yn anfon Ffurflen TAW sy’n cynnwys gwall esgeulus neu fwriadol
• 30% o asesiad os yw CThEM yn anfon un atoch sy’n rhy isel ac nid ydych yn rhoi gwybod iddo ei fod yn anghywir cyn pen 30 diwrnod
• £400 os ydych yn cyflwyno Ffurflen TAW bapur, oni bai bod CThEM wedi rhoi gwybod eich bod wedi’ch eithrio rhag cyflwyno’ch Ffurflen TAW ar-lein

Os nad ydych yn cyflwyno’ch Ffurflen TAW ac yn talu unrhyw TAW sy’n ddyledus mewn pryd, cewch ‘Hysbysiad TAW o asesiad treth’ gan Gyllid a Thollau EM (CThEM), yn rhoi gwybod i chi faint y mae’n credu sydd arnoch.

Yr hyn y mae angen i chi ei wneud

Anfonwch eich Ffurflen TAW ac unrhyw daliad sy’n ddyledus ar unwaith.

Os yw’r asesiad o’r swm TAW yn rhy isel, mae’n rhaid i chi roi gwybod i CThEM cyn pen 30 diwrnod. Gwnewch hyn drwy anfon Ffurflen TAW gywir a thaliad TAW cywir neu cysylltwch â CThEM. Efallai y codir cosb arnoch os na wnewch hyn.

Os yw’r asesiad yn rhy uchel, ni allwch ei apelio. Mae’n rhaid i chi anfon Ffurflen TAW gywir a thaliad TAW cywir.

Gall Cyllid a Thollau EM (CThEM) godi llog arnoch os nad ydych yn rhoi gwybod am y swm cywir o TAW a’i thalu. Os ydych yn talu gormod o TAW oherwydd bod CThEM wedi gwneud camgymeriad, gallwch hawlio llog.

Pan godir llog

Mae’n bosibl y codir llog os ydych yn gwneud y canlynol:

• rhoi gwybod am lai o TAW na’r hyn a godoch, neu adhawlio mwy na’r hyn rydych yn ei thalu
• talu asesiad y gwnaeth CThEM ganfod yn hwyrach i fod yn rhy isel
• rhoi gwybod i CThEM bod arnoch TAW oherwydd camgymeriad ar eich Ffurflen TAW

Faint o log a godir

Codir 3.25% o log arnoch.

Mae cyfradd llog gwahanol ar gyfer treth a dandalwyd cyn 5 Ebrill 2022.

Defnyddiwch eich i wirio’r swm sydd arnoch.

Bydd CThEM hefyd yn anfon hysbysiad atoch yn rhoi gwybod i chi faint sydd arnoch a sut y caiff ei gyfrifo.

Os nad ydych yn talu cyn pen 30 diwrnod, codir llog pellach ar y TAW sy’n ddyledus o ddyddiad yr hysbysiad. Codir llog arnoch am yr holl amser nad ydych yn talu, hyd at uchafswm o 2 flynedd.

Hawlio llog

Mae’n bosibl y gallwch hawlio llog os yw camgymeriad CThEM yn golygu’r canlynol:

• rydych yn talu gormod o TAW
• nid ydych yn adhawlio digon o TAW
• cafodd eich taliad gan CThEM ei oedi

Fel arfer, ni fydd CThEM yn ad-dalu llog os ydych wedi talu gormod o TAW o ganlyniad i gamgymeriad a wnaethoch.

Faint o log gallwch ei hawlio

Gallwch hawlio llog o 0.5%. Fel arfer, caiff hwn ei dalu am y cyfnod llawn, o’r cyfnod pan ordalwyd neu adhawliwyd y TAW hyd at y dyddiad y caiff yr ad-daliad ei awdurdodi.

Mae cyfradd llog gwahanol ar gyfer treth a ordalwyd cyn 29 Medi 2009.

Os gwnaethoch achosi oedi i unrhyw daliadau (er enghraifft, drwy beidio â hawlio ar unwaith), efallai y bydd CThEM yn hepgor yr amser hwn.

Mae’n rhaid i chi hawlio’r llog ar wahân i’r ad-daliad ei hunan.

Ysgrifennwch at CThEM gyda manylion yr ad-daliad, gan egluro pam fod llog yn ddyledus i chi. Mae’n rhaid i chi wneud hyn cyn pen 4 blynedd o ddyddiad awdurdodi’r ad-daliad. Defnyddiwch y cyfeiriad post ar yr ohebiaeth TAW a gewch gan CThEM.

Mae unrhyw log a gewch gan CThEM yn cyfrif fel incwm trethadwy.

Talu llog i’ch cwsmeriaid

Mae’n rhaid i chi dalu unrhyw log a gewch (yn ogystal â’r TAW) i’ch cwsmeriaid os yw camgymeriad CThEM yn golygu eu bod wedi talu gormod o TAW.

Cysylltwch â’r person yn CThEM a ddeliodd gyda’ch hawliad os oes angen i chi gael gwybod sut cafodd y llog ei gyfrifo. Gall hyn eich helpu i gyfrifo faint sydd angen i chi ad-dalu pob cwsmer. Mae’n rhaid i chi roi’r arian yn ôl i CThEM cyn pen 14 diwrnod os na allwch gysylltu â chwsmer i’w ad-dalu.

Cyfraddau llog

Mae CThEM ond yn codi neu’n talu llog syml (llog ar y swm gwreiddiol, nid llog ar log).

Herio penderfyniad CThEM

Ni allwch apelio yn erbyn y penderfyniad i godi llog arnoch ond gallwch herio’r swm gwirioneddol.