天美影院

1. Cyflwyniad

Mae鈥檙 cyfarwyddyd hwn yn trafod cofrestru mwynfeydd a mwynau o dan Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Ni fwriedir iddo fod yn gyfarwyddyd cyffredinol i鈥檙 gyfraith ynghylch mwynfeydd a mwynau.

Mae adran 132(1) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002 yn nodi bod 鈥榤wynfeydd a mwynau鈥� yn cynnwys unrhyw haen neu wyth茂en o fwynau neu sylweddau yn neu o dan unrhyw dir, a phwerau gweithio a chaffael unrhyw fwynau neu sylweddau o鈥檙 fath. Mae鈥檙 adran honno yn diffinio 鈥榯ir鈥� i gynnwys 鈥樷��(c) mwynfeydd a mwynau, p鈥檜n ai ydynt yn cael eu dal gyda鈥檙 arwyneb ai peidio.鈥�

Nid yw鈥檔 orfodol cofrestru mwynfeydd a mwynau a ddelir ar wah芒n i鈥檙 arwyneb (adran 4(9) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002) ac eithrio yn achos gwarediad cofrestradwy o鈥檙 mwynfeydd a mwynau (adran 27 o Ddeddf Cofrestru Tir 2002).

Lle bo鈥檙 mwynfeydd a mwynau yn rhan o鈥檙 arwyneb neu frigiad, er enghraifft ar hyd wyneb clogwyn sy鈥檔 gwyro i gyfeiriad y m么r, mae鈥檙 rheolau arferol yngl欧n 芒 chofrestru gorfodol yn gymwys i鈥檙 arwyneb.

Mae鈥檔 bosibl gwneud cais gwirfoddol i gofrestru mwynfeydd a mwynau ar unrhyw adeg.

Nid yw hawliau mwynfeydd a mwynau a neilltuwyd i鈥檙 arglwydd wrth freinio (p鈥檜n ai o dan adran 48 o Ddeddf Copi-ddaliad 1852, adran 23 o Ddeddf Copi-ddaliad 1894 neu baragraff 5 Atodlen 12 i Ddeddf Cyfraith Eiddo 1922) yn dod o fewn adran 1(1)(a) o Ddeddf Cyfraith Eiddo 1925 ond yn hytrach o fewn adran 1(2)(a) o Ddeddf Cyfraith Eiddo 1925. Nid oes modd cofrestru鈥檙 cyfryw hawliau gyda鈥檜 teitl eu hunain o dan adran 3(1)(a) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Lle bu鈥檔 ddefod y faenor bod gan yr arglwydd hawl i fynd i dir copi-ddaliad y tenant a chymryd y mwynau, gall fod yn bosibl cofrestru鈥檙 hawliau a neilltuwyd i鈥檙 arglwydd wrth freinio o dan y Deddfau hynny o dan adran 3(1)(d) o Ddeddf Cofrestru Tir 2002, ond dim ond pan fo鈥檙 hawliau yn broffidiau 脿 prendre mewn gros. Gweler cyfarwyddyd ymarfer 16: proffidiau 脿 prendre (cymryd adnoddau naturiol o dir unigolyn arall) i gael manylion am gofrestru proffid 脿 prendre mewn gros.

Yn 么l y gyfraith gyffredinol, fel rhan o uchelfraint y Goron, mae holl fwynfeydd aur ac arian yn eiddo i鈥檙 Goron ac eithrio鈥檙 achos prin lle maent wedi cael eu rhoi i ddeiliad. Mae petrolewm hefyd yn cael ei freinio yn y Goron yn ei gyflwr naturiol. Mae鈥檙 rhan fwyaf o fuddion mewn glo yn cael eu breinio yn yr Awdurdod Glo. Mae鈥檔 bosibl y bydd gan yr Awdurdod Glo deitl i fwynfeydd a mwynau eraill hefyd mewn ardaloedd mwynfeydd glo. Felly ni fydd teitlau cofrestredig yn cynnwys unrhyw rai o鈥檙 buddion hyn.

2. Cofrestriad cyntaf mwynfeydd a mwynau rhydd-ddaliol a ddelir ar wah芒n i鈥檙 tir

2.1 Sut i wneud cais a chadw dogfennau

Rhaid gwneud cais am gofrestriad cyntaf ar ffurflen FR1 ac, yn unol 芒 rheolau 25 a 26 o Reolau Cofrestru Tir 2003 rhaid cyflwyno鈥檙 canlynol hefyd:

• cynllun o鈥檙 arwyneb y mae鈥檙 mwynfeydd a mwynau yn gorwedd oddi tano
• unrhyw fanylion digonol eraill trwy gynllun neu fel arall fel y gellir adnabod y mwynfeydd a mwynau yn glir
• manylion llawn unrhyw hawliau sy鈥檔 berthynol i weithio鈥檙 mwynfeydd a mwynau

Yn ogystal, bydd yn rhaid i chi gyflwyno:

• dogfennau sy鈥檔 profi teitl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau (gweler Teitl i fwynfeydd a mwynau
• yr holl chwiliadau pridiannau tir angenrheidiol
• y ffi (sy鈥檔 daladwy yn unol 芒鈥檙 Gorchymyn Ffi Cofrestru Tir cyfredol, gweler Cofrestrfa Tir EF: Ff茂oedd Gwasanaethau Cofrestru yn seiliedig ar naill ai鈥檙 pris a dalwyd mewn trafodiad diweddar neu dystysgrif o werth y budd sy鈥檔 cael ei gofrestru
• manylion llawn ar ffurflen DI unrhyw fuddion digofrestredig eraill sy鈥檔 effeithio ar y mwynfeydd a mwynau fel y pennir yn Atodlen 1 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002 (gweler cyfarwyddyd ymarfer 15: buddion gor-redol a鈥檜 dadlennu)
• tystiolaeth, os yw鈥檔 briodol, bod y mwynfeydd a mwynau yn cael eu gweithio ar hyn o bryd (gall hyn fod o gymorth wrth ystyried y dosbarth teitl

Os yw eich cais am gofrestriad cyntaf, mae dogfennau gwreiddiol yn ofynnol fel rheol. Gall trawsgludwr, fodd bynnag, wneud cais am gofrestriad cyntaf ar sail cop茂au ardystiedig o weithredoedd a dogfennau yn unig. Gweler cyfarwyddyd ymarfer 1: cofrestriadau cyntaf 鈥� Ceisiadau a gyflwynir gan drawsgludwyr 鈥� derbyn cop茂au ardystiedig o weithredoedd am wybodaeth am hyn.

Os nad yw eich cais am gofrestriad cyntaf, dim ond cop茂au ardystiedig o weithredoedd neu ddogfennau yr ydych yn eu hanfon atom gyda cheisiadau Cofrestrfa Tir EF sydd eu hangen arnom. Unwaith y byddwn wedi gwneud copi o鈥檙 dogfennau a anfonir atom, byddwn yn eu dinistrio. Mae hyn yn wir am y gwreiddiol a chop茂au ardystiedig.

Fodd bynnag, byddwn yn parhau i ddychwelyd unrhyw gop茂au gwreiddiol o dystysgrifau marwolaeth neu grantiau profiant atoch.

2.2 Dosbarth teitl

Mae anawsterau sylweddol yn gysylltiedig 芒 sefydlu teitl da i fwynfeydd a mwynau ac mae鈥檙 rhain yn cael eu trafod yn Teitl i fwynfeydd a mwynau. O ganlyniad, gellir cofrestru mwynfeydd a mwynau gyda theitl amodol yn unig, fel rheol.

Bydd yr amod fel a ganlyn:

3. Teitl i fwynfeydd a mwynau

Yn anaml y bydd y gwreiddyn teitl 15 mlynedd arferol yn ddigonol i ganiat谩u rhoi teitl llwyr i fwynfeydd a mwynau am y rhesymau canlynol. Mewn llawer o achosion yr anhawster fydd penderfynu a yw unrhyw un o鈥檙 sefyllfaoedd a ddisgrifir isod yn berthnasol ai peidio.

3.1 Grantiau鈥檙 Goron

Delir yr holl dir yng Nghymru a Lloegr ar ddeiliadaeth o鈥檙 Goron. Yn achos rhai grantiau o dir gan y Goron neilltuwyd y mwynfeydd a mwynau a dehonglir unrhyw neilltuo o blaid y Goron yn erbyn y grant卯.

3.2 Copi-ddaliad

Math o ddeiliadaeth a oedd yn effeithio ar ardaloedd mawr o鈥檙 wlad oedd copi-ddaliad. Fe鈥檌 diddymwyd ar 1 Ionawr 1926 gan Ddeddf Cyfraith Eiddo 1922. Er mai defod y faenor lle鈥檙 oedd y tir o dan sylw a lywodraethai鈥檙 sefyllfa o ran perchnogaeth mwynfeydd a mwynau o dan dir copi-ddaliad, yn amlach na dim arglwydd y faenor oedd yn berchen ar yr eiddo yn y mwynau ond ni allai eu gweithio heb ganiat芒d y copi-ddeiliad. Hyd yn oed lle bo hawl gan arglwydd y faenor i weithio鈥檙 mwynau, ar 么l iddo fynd 芒鈥檙 mwynau, mae鈥檙 gofod lle鈥檙 oedd y mwynau yn perthyn i ddilynwr mewn teitl y copi-ddeiliaid. (Eardly yn erbyn Granville (1876) 3 Ch. D. 826).

Wrth freinio鈥檙 copi-ddaliad (p鈥檜n ai o dan Ddeddfau Copi-ddaliad 1841, 1852, 1858 neu 1894 neu o dan Ddeddf Cyfraith Eiddo 1922) byddai sefyllfa鈥檙 arglwydd a鈥檙 tenant o ran mwynfeydd a mwynau fel rheol yn cael ei diogelu trwy neilltuo priodol ymhlyg yn y Ddeddf briodol. Weithiau, fodd bynnag, byddai鈥檙 part茂on yn delio鈥檔 benodol 芒鈥檙 sefyllfa ynghylch mwynfeydd a mwynau wrth freinio. Wrth freinio yn 么l cyfraith gwlad byddai鈥檙 mwynfeydd a mwynau fel rheol yn mynd i鈥檙 copi-ddeiliad ond mae鈥檔 bosibl y byddai鈥檙 weithred freinio yn eu trin fel arall. Nid yw bob amser yn amlwg o鈥檙 gweithredoedd breinio p鈥檜n ai a oedd y breinio yn unol 芒 chyfraith gwlad neu o dan un o鈥檙 Deddfau Copi-ddaliad. Breinio oedd y broses o drosi deiliadaeth copi-ddaliad yn deitl rhydd-ddaliol.

3.3 Hen ddem锚n

Maenor a berthynai i鈥檙 Goron yn nyddiau Edward Gyffeswr neu Wiliam I oedd maenor hen ddem锚n. Gall y sefyllfa o ran perchnogaeth mwynfeydd a mwynau mewn tir a oedd yn hen ddem锚n fod yn aneglur, oherwydd bod rhydd-ddaliad gan rai tenantiaid mewn hen ddem锚n tra bod copi-ddaliad gan eraill.

3.4 Hen rydd-ddaliad, rhydd-ddaliad yn 么l defod a hawl tenant

Hen rydd-ddaliad oedd tir nad oedd yn barsel y faenor ond yn cael ei ddal trwy ewyllys yr arglwydd a gellid ei drawsgludo heb angen cydnabyddiaeth. Gan fod y rhydd-ddaliad yn cael ei ddal gan y tenant, roedd y mwynfeydd a mwynau fel arfer yn breinio ynddo.

Yn wahanol i hen rydd-ddaliad, a oedd yn fath o ddeiliadaeth rydd, math o gopi-ddaliad breintiedig oedd rhydd-ddaliad yn 么l defod. Gellid trawsgludo rhydd-ddaliad yn 么l defod trwy ildio a chydnabyddiaeth, neu trwy drawsgludiad cyffredin i鈥檞 ddilyn gan gydnabyddiaeth, neu trwy drawsgludiad cyffredin ar y cyd ag ildio a chydnabyddiaeth. Gan ei fod yn fath o gopi-ddaliad, mae鈥檙 sefyllfa o ran mwynfeydd a mwynau yr un fath ag o dan Copi-ddaliad.

Math o ddeiliadaeth oedd hawl tenantiaid ac yn fwyaf cyffredin yn siroedd Northumberland, Cumberland a Westmorland. Tra gellid dadlau nad oedd yn rhydd-ddaliad na chopi-ddaliad, roedd yn ddeiliadaeth yn 么l defod a gall perchnogaeth y mwynfeydd a mwynau ddibynnu ar y ddefod benodol sy鈥檔 effeithio ar y tir o dan sylw.

3.5 Cyfraith leol

Mewn rhai rhannau o鈥檙 wlad gall cwestiynau ynghylch perchnogaeth mwynfeydd a mwynau ddibynnu ar 鈥榞yfraith leol鈥�, er enghraifft, yn Fforest y Ddena neu ardal yr High Peak. Yn y de orllewin (ac efallai mewn mannau eraill) gall cwestiynau godi ynghylch rhandiroedd cytunol neu rwymo tun. Mae鈥檔 bosibl y bydd enghreifftiau eraill.

3.6 Tir cae毛dig

Lle bo tir yn destun Deddf neu Ddyfarniad Cau Tir gellid ymdrin 芒 pherchnogaeth y mwynfeydd a mwynau trwy鈥檙 Ddeddf neu Ddyfarniad hwnnw. Mae鈥檔 bosibl bod y tir wedi鈥檌 gau mor bell yn 么l 芒鈥檙 18fed ganrif ac nad yw鈥檙 gweithredoedd diweddarach yn cyfeirio at hyn, ond bydd yn dal i benderfynu materion perchnogaeth.

3.7 Awdurdod Glo

Mewn rhai rhannau o鈥檙 wlad mae鈥檔 bosibl bod glo a mwynfeydd a mwynau eraill yn breinio yn yr Awdurdod Glo. Lle y mae鈥檔 briodol, bydd Cofrestrfa Tir EF fel rheol yn gwneud cofnod yn eithrio o鈥檙 teitl unrhyw fwynfeydd a mwynau sy鈥檔 breinio yn y Comisiwn Glo yn unol 芒 Deddf Glo 1938. Os, yn anarferol, na fyddwch am i gofnod o鈥檙 fath gael ei wneud, bydd disgwyl ichi wneud ymholiadau i鈥檙 Awdurdod Glo a chyflwyno unrhyw ddeunydd cefnogol i gyfiawnhau eich cais i eithrio cofnod o鈥檙 fath (gweler Rhybuddion).

3.8 Meddiant gwrthgefn

Mae鈥檔 bosibl bod gweithio tanddaearol wedi arwain at feddiant gwrthgefn gwyth茂en neu ardal o fwynau.

4. Cynnwys mwynfeydd a mwynau

Ceir rhagdybiaeth amodol y cynhwysir y mwynfeydd a mwynau yn nheitl cofrestredig y tir arwynebol; mae hyn yn adlewyrchu safle cyfraith gwlad o ran mwynfeydd a mwynau lle bo鈥檙 tiroedd arwynebol yn ddigofrestredig.

Fodd bynnag, mae paragraff 2 Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002 yn darparu nad oes indemniad i鈥檞 dalu o ran mwynfeydd a mwynau oni bai bod nodyn penodol yn y gofrestr i鈥檙 perwyl bod teitl iddynt yn cael ei gynnwys.

Gellir cofnodi nodyn o鈥檙 fath o ganlyniad i鈥檙 canlynol:

• cais penodol ar gofrestriad cyntaf
• cais dilynol ar ffurflen AP1

Bydd angen yr un dystiolaeth gefnogol 芒鈥檙 hyn sydd ei hangen i roi teitl llwyr ar gofrestriad cyntaf y mwynfeydd a mwynau (gweler Teitl i fwynfeydd a mwynau a rhaid iddi fod yn ddigonol i fodloni鈥檙 cofrestrydd bod y mwynfeydd a mwynau hynny wedi鈥檜 cynnwys yn yr ystad gofrestredig (rheol 71 o Reolau Cofrestru Tir 2003). Lle nad yw鈥檙 dystiolaeth o deitl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau yn ddigonol i roi teitl llwyr, gellir creu teitl amodol ar wah芒n (adrannau 9(4) a 10(5) i Ddeddf Cofrestru Tir 2002.

Sylwer: Gweler Sut i wneud cais a chadw dogfennau o ran dogfennau a anfonir atom.

Bydd y nodyn yn y gofrestr sy鈥檔 estyn indemniad i鈥檙 mwynfeydd a mwynau fel rheol ar y ffurf ganlynol:

Lle nad oes modd rhoi nodyn yn y gofrestr i鈥檙 perwyl bod teitl yr ystad gofrestredig yn cynnwys mwynfeydd a mwynau, ond lle bo disgrifiad yr ystad gofrestredig yn cyfeirio at fwynfeydd a mwynau, gall cofnod yn debyg i鈥檙 canlynol ymddangos:

Gellir defnyddio鈥檙 cofnod hwn, er enghraifft, lle mynegir trosglwyddiad o ran o ystad gofrestredig i gynnwys y mwynfeydd a mwynau, ond nid yw cofrestr eiddo鈥檙 trosglwyddwr yn cynnwys nodyn at ddibenion paragraff 2 Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002. Bydd y cofrestrydd am sicrhau nad yw unrhyw gyfeiriad at fwynfeydd a mwynau yn y disgrifiad yng nghofrestr eiddo鈥檙 trosglwyddwr yn nodyn at ddibenion paragraff 2 Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002.

5. Prydlesi o fwynfeydd a mwynau

5.1 Cofrestriad cyntaf

5.1.1 Sut i wneud cais

Rhaid i gais am gofrestriad cyntaf fod ar ffurflen FR1 ac, o dan reolau 25 a 26 o Reolau Cofrestru Tir 2003, rhaid cyflwyno鈥檙 canlynol ar yr un pryd:

• cynllun o鈥檙 arwyneb y mae鈥檙 mwynfeydd a mwynau yn gorwedd oddi tano
• unrhyw fanylion digonol eraill trwy gynllun neu fel arall fel y gellir adnabod y mwynfeydd a mwynau yn glir
• manylion llawn unrhyw hawliau sy鈥檔 berthynol i weithio鈥檙 mwynfeydd a mwynau

Yn ogystal bydd rhaid i chi gyflwyno:

• dogfennau sy鈥檔 profi teitl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau
• yr holl chwiliadau pridiannau tir angenrheidiol
• y ffi (sy鈥檔 daladwy yn unol 芒鈥檙 Gorchymyn Ffi Cofrestru Tir cyfredol, gweler Cofrestrfa Tir EF: Ff茂oedd Gwasanaethau Cofrestru yn seiliedig ar naill ai鈥檙 pris a dalwyd mewn trafodiad diweddar neu dystysgrif o werth y budd i鈥檞 gofrestru
• manylion llawn ar ffurflen DI unrhyw fuddion digofrestredig eraill sy鈥檔 effeithio ar y mwynfeydd a mwynau fel y pennir yn Atodlen 1 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002 (gweler cyfarwyddyd ymarfer 15: buddion gor-redol a鈥檜 dadlennu).

Sylwer: Gweler Sut i wneud cais a chadw dogfennau o ran dogfennau a anfonir atom.

5.1.2 Dosbarth teitl

Lle nad oes modd cadarnhau teitl y prydleswr yn ddigonol, bydd teitl prydlesol da yn cael ei gofrestru. Bydd angen tystiolaeth teitl y prydleswr os yw teitl llwyr i gael ei gofrestru (gweler Teitl i fwynfeydd a mwynau.

5.2 Prydlesi o fwynfeydd a mwynau allan o dir cofrestredig

Lle bo prydles o fwynfeydd a mwynau yn cael ei roi allan o deitl llwyr i fwynfeydd a mwynau, neu lle bo nodyn ar deitl y prydleswr am gynnwys y mwynfeydd a mwynau hynny, gellir cofrestru teitl llwyr. Yn absenoldeb unrhyw nodyn o鈥檙 fath a lle bo鈥檙 prydleswr yn gofrestredig gyda theitl llwyr, bydd modd cofrestru teitl llwyr i鈥檙 ystad brydlesol o hyd ond bydd y cofnod canlynol yn cael ei wneud yn dilyn disgrifiad yr ystad gofrestredig:

Yn yr achosion hynny lle bo鈥檙 prydleswr yn gofrestredig gyda theitl amodol neu deitl meddiannol, caiff teitl prydlesol da ei gofrestru.

6. Trosglwyddiadau allan o dir cofrestredig

Lle bo mwynfeydd a mwynau yn cael eu trosglwyddo allan o deitl cofrestredig i fwynfeydd a mwynau, neu un sy鈥檔 cynnwys nodyn ynghylch cynnwys y mwynfeydd a mwynau hynny, caiff y teitl newydd ei gofrestru gyda鈥檙 un dosbarth teitl 芒鈥檙 dosbarth teitl sy鈥檔 bodoli eisoes. Yn absenoldeb unrhyw nodyn o鈥檙 fath, caiff y teitl newydd ei gofrestru gyda鈥檙 un dosbarth teitl 芒鈥檙 dosbarth teitl sy鈥檔 bodoli eisoes ond bydd y cofnod canlynol yn cael ei wneud yn dilyn disgrifiad yr ystad gofrestredig:

Lle ceir nodyn mewn teitl cofrestredig sy鈥檔 cynnwys mwynfeydd a mwynau鈥檔 benodol neu sy鈥檔 dawel o ran cynnwys neu eithrio mwynfeydd a mwynau, bydd unrhyw drosglwyddiad o鈥檙 teitl hwnnw sy鈥檔 eithrio鈥檙 mwynfeydd a mwynau yn peri i鈥檙 mwynfeydd a mwynau gael eu tynnu o鈥檙 tir arwyneb.

O dan yr amgylchiadau hyn:

• os cyflwynir trosglwyddiad o鈥檙 cyfan, caiff teitl newydd ei greu ar gyfer y mwynfeydd a mwynau a gedwir gan y trosglwyddwr
• os cyflwynir trosglwyddiad o ran, caiff y mwynfeydd a mwynau eu cadw gan y trosglwyddwr yn y teitl cofrestredig

Mewn rhai achosion, megis ystadau sy鈥檔 datblygu lle y mae鈥檔 debygol y bydd sawl trosglwyddiad o ran, mae鈥檔 bosibl y bydd yn briodol cofrestru鈥檙 mwynfeydd a mwynau ar gyfer yr holl ystad ar wah芒n, o dan rif teitl newydd.

7. Rhybuddion

Gallwn gyflwyno rhybudd o鈥檙 cais i berchennog teitl arwynebol a gallwn hefyd gyflwyno rhybudd i bart茂on eraill, er enghraifft, o dan amgylchiadau priodol, i鈥檙 Goron neu鈥檙 Awdurdod Glo (rheol 30(a) o Reolau Cofrestru Tir 2003). Yn y sefyllfa anghyffredin lle bo teitl llwyr yn cael ei ystyried, a鈥檙 cais mewn ardal mwynfeydd glo ac mae鈥檙 ceisydd am hepgor y cofnod eithriedig y cyfeirir ato yn Awdurdod Glo, bydd disgwyl i鈥檙 ceisydd wneud ymholiadau ymlaen llaw i鈥檙 Awdurdod Glo i gadarnhau a oes ganddo unrhyw hawl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau sy鈥檔 destun cais i鈥檞 cofrestru. Gellir gweld manylion ardaloedd mwynfeydd glo ar .

8. Indemniad

Mae paragraff 2 Atodlen 8 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002 yn darparu nad oes unrhyw indemniad i鈥檞 dalu o ran mwynfeydd a mwynau oni bai bod nodyn penodol yn y gofrestr i鈥檙 perwyl bod teitl iddynt yn gynwysedig.

9. Buddion gor-redol

Mae tir cofrestredig yn ddarostyngedig i unrhyw fuddion gor-redol sy鈥檔 bodoli (adrannau 11, 12, 29, 30 ac Atodlenni 1 a 3 i Ddeddf Cofrestru Tir 2002). Mae鈥檙 rhain yn cynnwys:

• budd mewn unrhyw lo neu fwynfa glo, yr hawliau sydd ynghlwm wrth unrhyw fudd o鈥檙 fath a hawliau unrhyw berson o dan adrannau 38, 49 neu 51 o Ddeddf y Diwydiant Glo 1994
• yn achos tir y cofrestrwyd teitl iddo cyn 1898, hawliau i fwynfeydd a mwynau (a hawliau perthynol) a gr毛wyd cyn 1898
• yn achos tir y cofrestrwyd teitl iddo rhwng 1898 ac 1925 yn gynwysedig, hawliau i fwynfeydd a mwynau (a hawliau perthynol) a gr毛wyd cyn dyddiad cofrestru鈥檙 teitl

10. Proffidiau 脿 prendre

Gall rhoi hawl i fynd ar dir a chloddio mwynau fod yn broffid 脿 prendre. Mae modd cofrestru hawl o鈥檙 fath os yw mewn gros (gweler cyfarwyddyd ymarfer 16: proffidiau 脿 prendre (cymryd adnoddau naturiol o dir unigolyn arall) a rhaid ei chofrestru os yw鈥檔 cael ei rhoi allan o dir cofrestredig, oni bai bod yr hawl sy鈥檔 cael ei rhoi yn un y gellir ei chofrestru o dan Ddeddf Tiroedd Comin 19655.

11. Enghreifftiau lle gall teitl llwyr i fwynfeydd a mwynau fod yn briodol

Oherwydd yr anhawster o brofi鈥檙 ffeithiau negyddol sy鈥檔 angenrheidiol i sefydlu teitl (gweler Teitl i fwynfeydd a mwynau) mae鈥檙 enghreifftiau hyn yn seiliedig yn bennaf ar sefyllfaoedd lle bo tystiolaeth glir bod y tir yn gopi-ddaliad gynt.

11.1

Roedd y Goron yn arglwydd maenor (nid maenor hen ddem锚n 鈥� gweler Hen ddem锚n) ar 1 Ionawr 1926 pan ddaeth Deddf Cyfraith Eiddo1922 i rym. Pryd hynny nid oedd y Goron wedi rhoi unrhyw brydlesi o fwynfeydd a mwynau neu wedi delio fel arall 芒鈥檙 mwynfeydd a mwynau. Deliodd y cytundeb iawndal yr ymrwymwyd iddo gan y Goron a chyn gopi-ddeiliad, nid yn unig 芒 diddymu鈥檙 nodweddion maenoraidd a gadwyd gan Ran V Deddf Cyfraith Eiddo 1922 a oedd yn effeithio ar dir y cyn gopi-ddeiliad ond hefyd 芒 diddymu 鈥渉awliau鈥檙 arglwydd yn neu i unrhyw fwynfeydd a mwynau yn neu o dan y tir dywededig a鈥檙 hawliau hela ac eraill sy鈥檔 effeithio ar yr un tir a gadwyd gan Ddeuddegfed Atodlen y Ddeddf honno.鈥� Mae鈥檙 ceisydd yn gallu profi nad yw鈥檙 copi-ddeiliad a鈥檌 ragflaenwyr a鈥檌 olynwyr yn y teitl wedi delio 芒鈥檙 mwynfeydd a mwynau, neu unrhyw fudd a oedd ganddynt yn y rheiny, ar wah芒n i鈥檙 tir. Nid yw unrhyw fwynau o dan y tir wedi cael eu gweithio.

Yn y sefyllfa hon mae鈥檔 amlwg bod gan olynydd y copi-ddeiliad hawl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau o dan y tir o dan sylw a bod teitl llwyr yn briodol.

11.2

Yn 么l telerau dyfarniad cau mae鈥檙 tir yn cael i roi i un person fel copi-ddeiliad ac mae鈥檙 mwynfeydd a mwynau o dan y tir yn cael eu dyfarnu i arglwydd y faenor. Wrth freinio鈥檙 tir copi-ddaliad o dan Ddeddf Copi-ddaliad 1894, ni ddeliwyd yn benodol 芒鈥檙 mwynfeydd a mwynau, felly nid oedd unrhyw effaith ar berchnogaeth arglwydd y faenor. Mae鈥檙 ceisydd yn gallu profi nad yw鈥檙 arglwydd a鈥檌 ragflaenwyr a鈥檌 olynwyr yn y teitl wedi delio 芒鈥檙 mwynfeydd a mwynau, neu unrhyw fudd a oedd ganddynt yn y rheiny, ar wah芒n i鈥檙 tir. Nid oes unrhyw drydydd parti wedi bod mewn meddiant gwrthgefn y mwynfeydd a mwynau.

Yn y sefyllfa hon mae鈥檔 amlwg bod gan olynydd arglwydd y faenor deitl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau o dan y tir o dan sylw a bod teitl llwyr yn briodol.

11.3

Yn dilyn breinio tir copi-ddaliad o dan Ddeddf Cyfraith Eiddo1922 ymrwymodd arglwydd y faenor a鈥檙 cyn gopi-ddeiliad i gytundeb iawndal ar ffurf gweithred a thrwyddi neilltuwyd yr holl fwynfeydd a mwynau yn a than y tir i arglwydd y faenor. Cyn hyn nid oedd naill ai arglwydd y faenor na鈥檙 copi-ddeiliad wedi delio ag unrhyw fudd a oedd gan arglwydd y faenor yn y mwynfeydd a mwynau. Nid oes unrhyw beth i awgrymu y neilltuwyd y mwynfeydd a mwynau ar adeg y grant gwreiddiol gan y Goron.

Yn y sefyllfa hon mae鈥檔 amlwg bod gan olynydd arglwydd y faenor deitl i鈥檙 mwynfeydd a mwynau o dan y tir o dan sylw a bod teitl llwyr yn briodol.

11.4

Gall perchennog tir sy鈥檔 gallu profi鈥檙 canlynol ddisgwyl i deitl llwyr gael ei gymeradwyo:

• teitl sy鈥檔 deillio yn uniongyrchol o grant y goron a oedd yn cynnwys mwynfeydd a mwynau
• nad yw鈥檙 tir erioed wedi bod yn destun grant copi-ddaliad
• nad oes gwarediad wedi bod erioed o鈥檙 mwynfeydd a mwynau cyn dyddiad y cais am gofrestriad cyntaf

12. Pethau i鈥檞 cofio