Gwaharddiad f锚ps untro: gwybodaeth i fusnesau
Diffiniad o f锚ps untro a f锚ps a all gael eu hailddefnyddio, rheoleiddio a gorfodi a sut i ailgylchu f锚ps.
Mae鈥檔 anghyfreithlon i fusnesau werthu neu gyflenwi f锚ps untro. Mae hefyd yn anghyfreithlon cynnig gwerthu neu gyflenwi f锚ps untro, neu stocio f锚ps untro rydych chi鈥檔 bwriadu eu gwerthu neu eu cyflenwi. Mae f锚ps untro yn cael eu nabod hefyd fel f锚ps tafladwy.
Daeth y gwaharddiad i rym ar 1 Mehefin 2025 ac mae鈥檔 berthnasol i:
- gwerthu ar-lein ac mewn siopau
- pob f锚p p鈥檜n a yw鈥檔 cynnwys nicotin ai peidio
Rhaid ichi drefnu ailgylchu unrhyw stoc dros ben o f锚ps. Gallwch barhau i werthu a chyflenwi f锚ps a all gael eu hailddefnyddio.
.
I bwy mae鈥檙 gwaharddiad yn gymwys
Mae鈥檙 gwaharddiad yn gymwys i bob busnes a sefydliad sy鈥檔 gwerthu neu鈥檔 cyflenwi f锚ps untro yn y Deyrnas Unedig. Mae hyn yn cynnwys:
- manwerthwyr 鈥 fel siopau cyfleuster, stondinau marchnad, gorsafoedd petrol, siopau f锚ps arbenigol ac archfarchnadoedd
- gweithgynhyrchwyr
- cyfanwerthwyr
- mewnforwyr
- lleoliadau gofal iechyd a gwasanaethau rhoi鈥檙 gorau i ysmygu
Diffiniad o f锚ps untro a f锚ps a all gael eu hailddefnyddio
Nid yw f锚ps untro wedi鈥檜 cynllunio nac wedi鈥檜 bwriadu i gael eu hailddefnyddio. Mae f锚p yn f锚p untro naill ai:
- os oes ganddo fatri na allwch ei ail-wefru, neu
- os na all gael ei ail-lenwi
Er mwyn cael ei ailddefnyddio, rhaid i f锚p fod 芒:
- batri a all gael ei ailwefru
- cynhwysydd a all gael ei ail-lenwi ac sy鈥檔 dal yr e-hylif fepio (fel siambr, capsiwl, cetris, pod neu danc)
- coil a all gael ei dynnu a鈥檌 ddisodli (os yw鈥檙 f锚p yn cynnwys coil)
Gofynion ail-lenwi ar gyfer f锚ps a all gael eu hailddefnyddio
Gall f锚ps a all gael eu hailddefnyddio gael eu hail-lenwi trwy naill ai:
- llenwi鈥檙 tanc neu鈥檙 cetris ag e-hylif, neu
- osod podiau newydd ynddyn nhw, wedi鈥檜 llenwi ymlaen llaw
Dylai ail-lenwadau (podiau neu boteli ail-lenwi e-hylif) fod ar gael ar wah芒n i ddefnyddwyr eu prynu.
Gofynion yngl欧n 芒鈥檙 coil ar gyfer f锚ps a all gael eu hailddefnyddio
Mae gan rai f锚ps a all gael eu hailddefnyddio goil (sy鈥檔 cynhyrchu gwres ac yn anweddu鈥檙 e-hylif). Os oes coil, rhaid iddo allu cael ei dynnu a鈥檌 ddisodli gan ddefnyddiwr y f锚p.
Gall f锚ps a all gael eu hailddefnyddio fod 芒 choiliau sydd naill ai:
- yn gallu cael eu tynnu a鈥檜 disodli鈥檔 uniongyrchol, neu
- wedi鈥檜 cynnwys mewn pod neu getris a all gael eu tynnu a鈥檜 disodli
Dylai鈥檙 coil (p鈥檜n a yw鈥檔 rhan o bod neu danc newydd neu beidio) fod ar gael ar wah芒n i鈥檞 brynu.
Os nad ydych chi鈥檔 si诺r bod f锚p yn gallu cael ei ailddefnyddio
Chi sy鈥檔 gyfrifol am wirio bod y cynhyrchion rydych chi鈥檔 eu gwerthu neu鈥檔 eu cyflenwi yn gyfreithlon ac yn bodloni鈥檙 diffiniad o f锚p a all gael ei ailddefnyddio.
Gwiriwch y diffiniadau o f锚ps untro a f锚ps a all gael eu hailddefnyddio yn gyntaf. Os ydych chi鈥檔 dal yn ansicr a yw f锚p yn gallu cael ei ailddefnyddio, gallwch gysylltu 芒鈥檆h adran Safonau Masnach leol (yn saesneg) i gael cyngor.
Darparu tystiolaeth yn ystod arolygiadau
Rhaid ichi helpu鈥檙 awdurdod gorfodi a darparu unrhyw wybodaeth neu dystiolaeth y maen nhw鈥檔 gofyn amdani yn ystod arolygiad.
Rhaid ichi allu:
- darparu tystiolaeth bod y cynnyrch yn gyfreithlon ac yn gallu cael ei ailddefnyddio, a thystiolaeth o鈥檙 camau a gymerwyd gennych i wirio
- dangos y gall defnyddwyr f锚ps brynu eitemau ail-lenwi unigol ar wah芒n ar gyfer yr eitemau fepio rydych chi鈥檔 eu stocio (gan gynnwys podiau neu boteli ail-lenwi e-hylif) 鈥 megis trwy ddarparu鈥檙 eitemau hyn yn eich siop neu鈥檆h siop ar-lein.
Mae gennych chi hawl gyfreithiol i ofyn i swyddogion gorfodi a rheoleiddio am ddull adnabod (ID) ffotograffig ffurfiol. Mae hyn fel arfer yn cynnwys eu henw a鈥檙 awdurdod lleol a鈥檙 adran maen nhw鈥檔 gweithio iddyn nhw.
Rheoleiddio a gorfodi
Mae sut mae鈥檙 gwaharddiad yn cael ei orfodi yn amrywio rhwng pedair gwlad y Deyrnas Unedig ac mae鈥檔 benodol i ble mae鈥檆h busnes yn gweithredu.
Cymru
Yr awdurdodau lleol yng Nghymru sy arwain ar orfodi鈥檙 gwaharddiad. Cysylltwch 芒鈥檆h awdurdod lleol (yn saesneg) neu鈥檆h gwasanaeth Safonau Masnach (yn saesneg):
- os ydych chi鈥檔 amau bod rhywun yn cyflenwi f锚ps untro
- os oes gennych chi gwestiynau ynghylch dilyn rheolau鈥檙 gwaharddiad neu sut mae鈥檔 cael ei orfodi
Caiff yr awdurdodau gorfodi gymhwyso sancsiynau sifil, megis:
- dirwy benodedig o 拢200 neu ddirwy amrywiol o fwy na 拢200
- hysbysiad adennill costau gorfodi
- cosb diffyg cydymffurfio
- hysbysiad stopio
Fel arall, gallech wynebu achos mewn llys ynadon neu yn Llys y Goron.
Gallech gael dirwy ddiderfyn a dedfryd o garchar o hyd at 6 mis:
- os bydd llys ynadon yn dyfarnu eich bod chi鈥檔 euog o stocio, gwerthu neu gyflenwi f锚ps untro
- os byddwch chi鈥檔 methu dilyn hysbysiad stopio
Gallech gael dedfryd o garchar o hyd at 2 flynedd a dirwy ddiderfyn os bydd Llys y Goron yn dyfarnu鈥檆h bod chi鈥檔 euog o un o鈥檙 troseddau hyn.
Gall fod angen ichi dalu dirwy ddiderfyn os bydd llys ynadon yn dyfarnu eich bod chi鈥檔 euog:
- o rwystro swyddog gorfodi
- o fethu 芒 dilyn ceisiadau swyddog gorfodi
Lloegr
Adran Safonau Masnach pob awdurdod lleol sy鈥檔 arwain ar orfodi鈥檙 gwaharddiad yn eu hardal. Cysylltwch 芒鈥檆h gwasanaeth Safonau Masnach lleol (yn saesneg):
- os ydych chi鈥檔 amau bod rhywun yn cyflenwi f锚ps untro
- os oes gennych chi gwestiynau ynghylch dilyn rheolau鈥檙 gwaharddiad neu sut mae鈥檔 cael ei orfodi
Yn y lle cyntaf, bydd y Safonau Masnach yn cymhwyso sancsiynau sifil (cosbau nad ydyn nhw鈥檔 droseddol), er enghraifft:
- hysbysiad stopio
- hysbysiad cydymffurfio
- dirwy o 拢200
Caiff y Safonau Masnachu atafaelu unrhyw f锚ps untro maen nhw鈥檔 dod o hyd iddyn nhw.
Os byddwch chi鈥檔 parhau i stocio, gwerthu neu gyflenwi f锚ps untro (neu鈥檔 cynnig gwneud hynny), fe allech chi gael:
- dirwy ddiderfyn
- dedfryd o garchar o hyd at 2 flynedd
Fe allech chi hefyd gael hysbysiad adennill costau ychwanegol. Mae hyn yn golygu bod rhaid ichi dalu鈥檙 costau a ysgwyddir gan y Safonau Masnach wrth ymchwilio i鈥檆h trosedd, gan gynnwys costau ymchwilio, costau gweinyddol a chostau cyfreithiol.
Yr Alban
Yr awdurdodau lleol yn yr Alban sy arwain ar orfodi鈥檙 gwaharddiad. Maen nhw鈥檔 rhoi gwybod am achosion troseddol i Swyddfa鈥檙 Goron a Gwasanaeth y Procuraduron Ffisgal, sy鈥檔 gyfrifol am erlyn troseddau o dan y rheoliadau. Cysylltwch 芒鈥檆h awdurdod lleol (yn saesneg) neu鈥檆h gwasanaeth Safonau Masnach (yn saesneg):
- os ydych chi鈥檔 amau bod rhywun yn cyflenwi f锚ps untro
- os oes gennych chi gwestiynau ynghylch dilyn rheolau鈥檙 gwaharddiad neu sut mae鈥檔 cael ei orfodi
Caiff swyddogion gorfodi roi hysbysiad cosb benodedig yn hytrach nag erlyniad troseddol. Swm y gosb benodedig yw 拢200 am drosedd gyntaf. Mae hyn yn cael ei ostwng i 拢150 os caiff ei dalu o fewn 14 diwrnod.
Mae symiau鈥檙 cosbau penodedig a鈥檙 gostyngiadau yn wahanol i bobl sydd wedi cael camau gorfodi yn eu herbyn yn y 3 blynedd blaenorol. Mae鈥檙 symiau hyn wedi鈥檜 nodi yn Nhabl 1.
Tabl 1: Symiau cosbau penodedig a gostyngiadau ar gyfer gwahanol niferoedd o achosion gorfodi blaenorol
Nifer yr achosion gorfodi blaenorol | Swm y gosb benodedig (拢) | Swm y gostyngiad (拢) |
---|---|---|
Un | 400 | 350 |
Dau | 600 | 550 |
Tri | 800 | 750 |
Gall person gael ei riportio i Swyddfa鈥檙 Goron a Gwasanaeth y Procuraduron Ffisgal i鈥檞 erlyn:
- os nid yw鈥檔 derbyn y cynnig o hysbysiad cosb benodedig
- os nad yw鈥檙 swyddog gorfodi o鈥檙 farn ei bod yn briodol rhoi hysbysiad cosb benodedig
Uchafswm y cosbau am droseddau yn yr Alban
Os cewch eich dyfarnu鈥檔 euog o stocio neu gyflenwi f锚p untro (neu o gynnig gwneud hynny):
- ar gollfarn ddiannod, byddwch yn agored i ddirwy o hyd at lefel 5 (拢5,000 ar hyn o bryd) ar y raddfa safonol
- ar gollfarn ar dditiad, byddwch yn agored i hyd at 2 flynedd yn y carchar neu ddirwy, neu鈥檙 ddau
Os byddwch yn methu cydymffurfio 芒 gofyniad gorfodi heb esgus rhesymol, byddwch yn agored i ddirwy o hyd at lefel 5 (拢5,000 ar hyn o bryd) ar y raddfa safonol.
Byddwch yn agored ar gollfarn ddiannod i ddirwy o hyd at lefel 3 (拢1,000 ar hyn o bryd) ar y raddfa safonol os byddwch chi:
- yn methu 芒 darparu鈥檆h manylion adnabod i swyddog gorfodi
- yn rhoi manylion adnabod ffug neu anghywir i swyddog gorfodi
Gogledd Iwerddon
Mae鈥檙 mecanwaith gorfodi yn wahanol yng Ngogledd Iwerddon i rannau eraill o鈥檙 Deyrnas Unedig. Does dim sancsiynau sifil ar gyfer y drosedd yma ac mae鈥檙 cosbau canlynol yn gymwys.
Os cewch eich dyfarnu鈥檔 euog o stocio neu gyflenwi f锚ps untro (neu o gynnig gwneud hynny), gallech gael dirwy o hyd at 拢5,000 ar gollfarn ddiannod mewn llys ynadon. Ar gollfarn arall am y drosedd yma yn Llys y Goron, fe allech chi wynebu dedfryd o garchar o hyd at 2 flynedd, dirwy, neu鈥檙 ddau.
Os byddwch chi鈥檔 methu darparu gwybodaeth y mae corff gorfodi yn gofyn amdani, fe allech gael dirwy o hyd at 拢5,000 ar gollfarn ddiannod mewn llys ynadon.
Ailgylchu f锚ps
Mae f锚ps yn eitemau trydanol, p鈥檜n a ydyn nhw鈥檔 f锚ps untro neu鈥檔 f锚ps a all gael eu hailddefnyddio. Mae hyn yn golygu eu bod yn dod o dan y Rheoliadau Cyfarpar Trydanol ac Electronig Gwastraff (WEEE).
Os ydych chi鈥檔 gwerthu f锚ps (yn 鈥榙dosbarthwr鈥), mae鈥檔 rhaid ichi gynnig gwasanaeth 鈥榙erbyn yn 么l鈥. Mae hyn yn golygu bod rhaid ichi dderbyn f锚ps a rhannau o f锚ps (fel podiau, coiliau neu fatris wedi鈥檜 defnyddio) y mae cwsmeriaid yn eu dychwelyd i鈥檞 hailgylchu.
Mae hyn yn cynnwys unrhyw f锚ps untro sy鈥檔 cael eu dychwelyd gan gwsmeriaid ar 么l i鈥檙 gwaharddiad ddechrau ar 1 Mehefin 2025.
Caiff y Swyddfa Diogelwch a Safonau Cynnyrch gymryd camau yn eich erbyn os nad oes gennych ffordd i ailgylchu f锚ps a rhannau o f锚ps yn ddiogel.
Mae storio f锚ps yn anniogel neu eu gwaredu mewn modd amhriodol yn creu risg o d芒n. Dylai f锚ps gael eu gwaredu f锚ps mewn biniau f锚ps yn unig a dylen nhw gael eu casglu鈥檔 rheolaidd i鈥檞 hailgylchu.
Beth i鈥檞 wneud 芒 stoc dros ben o f锚ps untro
Chewch chi ddim gwerthu na chyflenwi unrhyw f锚ps untro i gwsmeriaid o 1 Mehefin 2025 ymlaen. Rhaid ichi drefnu bod unrhyw stoc dros ben yn cael ei ailgylchu.
Os oes gennych wasanaethau biniau f锚ps, dylech ailgylchu f锚ps trwy鈥檙 cwmni sy鈥檔 eu darparu. Efallai y bydd angen ichi dalu ffi.
Rydych chi鈥檔 rhoi eich busnes mewn perygl o golled fasnachol a chamau gorfodi cyfreithiol os na fyddwch chi鈥檔 ailgylchu stociau o f锚ps untro yn gyfrifol erbyn 1 Mehefin 2025.
Os oes gennych unrhyw f锚ps untro dros ben, mae angen ichi:
- eu gwahanu oddi wrth nwyddau eraill
- eu labelu nhw fel rhai na chaniateir eu gwerthu
- eu tynnu nhw oddi ar lawr eich siop neu鈥檆h siop ar-lein nes eu bod yn cael eu casglu gan wasanaeth ailgylchu f锚ps cofrestredig
Cyfyngiadau eraill ar gynhyrchion fepio
Rhaid i f锚ps ar y farchnad ddilyn rheoliadau perthnasol eraill hefyd, megis:
- Rheoliadau Dosbarthu, Labelu a Phecynnu Cemegau (2015)
- Rheoliadau Tybaco a Chynhyrchion Cysylltiedig 2016 (TRPR)
- rheoliadau gwastraff sy鈥檔 gymwys i gyfarpar trydanol a batris 鈥 mae hyn yn cynnwys Rheoliadau Batris a Chroniaduron (Rhoi ar y Farchnad) 2008 a鈥檙 ddeddfwriaeth gysylltiedig
Darllenwch ganllawiau ar y cyfyngiadau ychwanegol hyn ar gyfer:
- cynhyrchion fepio (yn saesneg)
- pecynwaith sigar茅ts electronig a chynwysyddion ail-lenwi (yn saesneg)
Mae sawl un o asiantaethau鈥檙 llywodraeth yn cydweithio i reoleiddio a gorfodi鈥檙 rheoliadau ar f锚ps. Mae鈥檙 rhain yn cynnwys:
- Llu鈥檙 Ffiniau
- yr Asiantaeth Rheoleiddio Meddyginiaethau a Chynhyrchion Gofal Iechyd (MHRA)
- y Swyddfa Diogelwch a Safonau Cynnyrch (OPSS)
- Safonau Masnach
Adnoddau ar-lein
Canllawiau Asiantaeth yr Amgylchedd ar sut i waredu gwastraff busnes (yn saesneg)
Updates to this page
-
We've updated this guidance to reflect that the ban is now in force. The Welsh language translation has been updated.
-
We've simplified this guidance to make it easier to understand. There are no factual changes. The English language version has been updated and the Welsh language translation will follow.
-
We have updated the 'If you get caught selling or supplying a single-use vape from 1 June 2025' section to reflect changes to Scottish and Welsh enforcement.
-
Clarified that this guidance is for any business or organisation that supplies single-use vapes, as well as for any business that sells them.
-
Clarified definition of a reusable vape.
-
Added translation